Filmovi i režiseri iz Hong Konga
su bili glavni faktor širenja i izvoza azijske kinematografije na Zapadu. Pri
pominjanju kinematografije iz ove zemlje prva asocijacija koja se javlja
običnom gledaocu su akcijski filmovi kao City on Fire od Ringo
Lam-a, ili pak nadaleko poznata trilerska trilogija Infernal Affairs. Ipak,
jednako važan dio hongkongške kinematografije, potpuno ignorisana od strane
zapadne filmske javnosti, je ona mračna i prljavija strana filma koju čini
kategorija 3. To su filmovi čiji sadržaj prelazi granice onog što se smatra
prihvatljivim na Zapadu. Filmovi koji redovno sadrže eksplicitne scene
silovanja, seksualnog nasilja, mučenja, kanibalizam, su razlog da nas ne čudi
odbojnost zapadne mainstream publike prema ovakvoj vrsti žanra, koja ipak
predstavlja važnu kariku, razvoj i osnovu hongkongškog filma. Međutim, za one
koji imaju jak želudac i određene moralne fleksibilnosti čeka izuzetna
poslastica unikatne azijske zabave.
Uspjeh kategorije III duguje filmu
iz 1988. godine Men behind the Sun (aka Camp 731) koji je
postavio osnove i temelj ovog žanra. Zahvaljujući ovom materijalu Tun Fei Mou-a
publika je po prvi put svjedočila brutalnosti, količini krvi i izopačenosti na
filmskim platnima te je industrija ubrzo shvatila da je zapravo nevjerovatna
potražnja za ovu vrstu ekstremnog sadržaja. Rezlultat je bio fenomenalan, seks
i nasilje su ispunili kino dvorane Hong Konga i na samom su vrhu nacionalne
kinematografije i dan danas.Sam naziv
ovog žanra je produkt ocjene TELA-e (Television Entertainment Licensing
Authority) koja je napravila filmsku ljestvicu upozorenja za sve filmove:
I: Pogodno za sve uzraste
IIa: Nije prikladno za djecu
IIb: Nije pogodno za mlade osobe
III: Nije odobren za maloljetne
osobe
Treba znati da ocjene za
kategoriju I, IIa i IIb su samo preporuka i da nije protuzakonito za djecu da
gledaju filmove IIb kategorije u kinima. Međutim, rejting kategorije III je
pravno obavezujući i kršenjem ovog pravila slijede velike novčane kazne.
U Americi IIb kategorija je
ekvivalent američkom ‘R’, a kategorija III je najbliža ocjeni ‘NC-17’, odnosno
samo za odrasle osobe. Međutim, kada je film u Americi označen ‘NC-17’ on je u
samom početku ozloglašen i osuđen na veliku kritiku javnosti, dok u Hong Kongu
filmovi III kategorije se prikazuju u velikim multipleks kinima i stoje rame uz
rame sa porodičnim filmovima.Cat III
filmovi općenito su bez cenzure, iako postoji par iznimaka. Strani filmovi, kao
što je zloglasni uradak Miike Takeshi-a Ichi the Killer je bio
predmet cenzure,isto tako imamo i ekstremne primjere hongkonngške
kinematografije kao što su filmovi Untold Story i Dr.
Lamb. Zanimljivo je da su ti filmovi dostupni u necenzurisanoj verziji na
Zapadu, dok su ostali primjeri cat III filmova ostali zabranjeni, ili barem
netaknuti od strane distributera.
Iako je očito da je ovaj žanr namijenjen odabranoj publici, ipak neki
filmovi su postigli pravi mainstream uspjeh od kojih su najpoznatiji Pretty
Woman i Chinese Torture Chambet Story koji su
zaradili ogromnu zaradu na kino blagajnama uprkos sadržavanju eksplicitnih
scena. Popularnost cat III filma i njegov značaj u filmskoj industriji Hong
Konga najbolje se može vidjeti u činjenici da tokom 90-ih su
sačinjavali gotovo 50% cjelokupnog repertoara u kinima. U videotekama taj broj
je bio još veći i opet nema nikakve segregacije III kategorije već se
ravnopravno nalazi na polici sa ostalim filmovima. I dok se ovakve stvari
dešavaju u Hong Kongu, u Americi 'NC-17' izdanja doživljavaju potpuni
komercijalni neuspjeh. Pa onda i ne treba čuditi da zapadni filmovi sa
izraženijim nasilnim i seksualnim sadržajem bez cenzure su samo za kućnu
upotrebu.
Zapadni filmovi sa nekonvencionalnim sadržajem, a posebno oni iz horor žanra, su predmet omalovažavanja od strane kritike, dok u Hong Kongu cat III filmovi postižu nevjerovatan uspjeh. Anthony Wong, legendarni glumac cat III filmova, osvojio je nagradu za najboljeg glumca 1994. godine za izvedbu u filmu Untold Story. Ova pobjeda je veliki poticaj u smislu legimitiranja žanra i kao takva se može uporediti sa The Silence of the Lambs filmom i ondašnjim njegovim uspjehom na Zapadu. Naravno, ovo nikako ne znači da su cat III filmovi rame uz rame sa hongkongškim maninstream filmovima, ali jednostavno nisu zanemareni u istoj mjeri kao njihove kolege na zapadu.
Postoji mnogo različitih tipova filma koji zaslužuju ocjenu treće kategorije te je nepravedno svrstavati ih u istu grupu. Strani popularni filmovi u Hong Kongu, većinom oni iz Holywooda, koji u svojoj zemlji imaju status ''R'' filmova su zbog seksualnog sadržaja dobili ocjenu kategorije 3. Zanimljivo je da ''R'' filmovi zbog nasilja su dobili samo savjetodavnu IIb. Istinski filmovi treće kategorije zapravo se dijele na dvije vrste. Prva vrsta su filmovi koji su dobili takvu ocjenu isključivo zbog sadržaja, a druga vrsta čiji je sadržaj posebno prilagođen gledaocu te čija je svrha što bolje pokazati mješavinu seksa i nasilja. Na pretek filmova sa ustaljenih žanrovskim podjelama dobija naziv kategorije 3 i tu ne spadaju samo horori, već i trileri, akcije, pa čak i komedije. Ono što diferencira ovu vrtsu od one druge vrste cat III filmova je to da prva vrsta ima ovakvu ocjenu zbog dovoljno eksplicitnog sadržaja za razliku od druge vrste kojoj je taj sadržaj identitet.
Osnovni razlozi koje TELA koristi za ostvarivanje ocjena su sljedeći:
1.Film je prikazan ili prikazuje okrutnost, mučenje, nasilje, kriminal, horor, invalidnost, seksualnost, ili nepristojan jezik te neprimjereno ponašanje.
2.Film koji vrijeđa bilo koji sloj društva na osnovu rase, religije, spola, i etničkog i nacionalnog porijekla.
Zbog ovih poprilično nejasnih i nedorečenih razloga postoji niz filmova kategorije III koji možda na prvi pogled ne zaslužuju ovakav status. Uzmimo primjer filma The Longest Nite koji je dobio samo IIb uprkos sadržavanju ogromne količine brutalnog nasilja ali mu ''nedostaje'' seksualni sadržaj koji bi mu osigurao status kategorije III. Mnogi filmovi poznatih režisera su ocijenjeni kategorijom tri, uključujući i Wong Kar Waia i njegov film
Happy Together zbog homoseksualne tematike. Ustvari, većina filmova koji uključuju bilo koji oblik homoseksualnosti je krštena sa cat III, bez obzira da li su grafički sadržaji prisutni ili ne.
Druga vrsta cat III filmova je ona koja zaista predstavlja žanr kao takav. To je eksploatacija su svom najčišćem obliku, a njihov sadržaj je daleko važniji od same radnje filma. Postoje tri osnovna tipa ove druge vrste cat III filmova. Prvi tip možemo komotno svrstati u neki tip pornografskog materijala jer ovakvi filmovi obično imaju mnogo više seksualnog sadržaja negoli što je dozovljeno mainstream filmovima na Zapadu. Takve filmove obično ne krasi neka vrsta komplikovane naracije već njihove česte duge scene seksualne aktivnosti. Tipični filmovi ove vrste će vjerovatno potrošiti većinu svoje minutaže dajući im šarmantnu i krajnje bezopasnu atmosferu. Vrlo popularno je da se u takvim filmovima koristi historijski element uzimajući drevne izvore kineske književnosti začinjenom golotinjom i seksom. Dva važna primjera pomenutog su filmovi Sex and Zen i Chinese Ghost Story, koji polovinu svog vremena provode na fokusiranje seksualnosti sa veoma rijetkim scenama nasilja i kao takva može se više posmatrati kao alternativa pravim pornografskim filmovima. Komedija i farsa su česti sastav, koji unatoč svojim naslovima su samo jednostavni filmovi seksa.
Svrha ovih filmova je provocirati a ne šokirati, iako mizoginijski gledajući publiku ove vrste čini većinski muški rod.Druga vrsta filmova kategorije III igra na kartu izopačenosti i perverzije. Takvi filmovi obično uključuju radnju kao što je uhođenje manijaka i ubijanje žrtava te podvrgavanju žena seksualnom zlostavljanju ili silovanju. Unutar ovog pod-žanra postoji nekoliko varijacija na temu i zaplet radnje. Jedan od najčešćih oblika je istinski crime triler koji je uveo i popularizirao film Untold Story. Finansijski i kritički uspjeh filma Untold Story je nadahnuo brojne emitacije uključujući filmove poput Human Pork Chop, Bloody Buns i There is a Secret in my Soup. Temeljna premisa ovakvih filmova je takozvani ''ripped from the headlines'' pristup, gdje koristeći podatke o stvarnim ubistvima, mučenjima i otmicama popunjavaju praznine sa jezivim detaljima. Kanibalizam je još jedna popularna tema u takvim filmovima kao rezultat najmorbidnijh zločina u istoriji Hong Konga, i kao takav iskorišten je u mnogim varijacijama.
Pored kanibalizma tu je naravno i nezaobilazna tema psihopata i silovanja koja su prikazana provokativno baš kao same scene seksa. Ova pod-kategorija vrlo loše i neprijatno utiče na prosječnog gledaoca koja izaziva dojam odbojnosti i mržnje prema filmovima kao što je Peeping Tom i scenama iz istog kao što je otimanje i silovanje djevojke te odstranjivanje para nogu kao trofej. Naravno, nisu svi filmovi iz ovog područja gledani sa prezirom, postoji i mnogo primjera koji uspjevaju biti poprilično zabavni uprkos sumnjivom sadržaju. Primjeri takvih filmova su Dr. Lamb i Horrible High Heels. 
Oba filma sadrže silovanja, ubistva, nekrofiliju, pa čak i seksualno zlostavljanje guski, ali su predstavljeni na jedan apsurdan, groteskan način na području nadrealnog. Kao što rekoh nebrojeno puta, postoji mnogo filmova kategorije III koji sadrže mnogo scena seksa i nasilja ali problem predstavlja otežano klasificiranje većeg broja različitih subjekata u malom broju kategorija. Filmovi kao što su popularni Chinese Torture Chamber Story, Run and Kill i The Eternal Evil of Asia imau veliku mješavinu tema i ikonografskih scena iz različitih žanrova poput drame, horora, satire, trilera ili romantične komedije. Iako sadrže prizore seksualnog nasilja i veoma šokantnih scena, oni ipak općenito dijele jedan miroljubiv, neopasan i bezazlen pristup seksualnoj tematici.
Ovakvi filmovi predstavljaju konstantni napad na osjetila i senzibilitet posmatrača, ali duboko u srcu nose neobične moralne pouke te kao takvi mogu biti veoma ugodni za gledanje sa malom dozom krivice. Najvažnije pitanje i najveći poblem kategorije III je ono pitanje definisanja žanra kao mješavine erotske provokacije i ekstremnog nasilja. Veoma je teško objasniti kako nekog može zabavljati pomahnitali manijak koji ubija polugolu hendikepiranu djevojku!? To je srž problema kategorije III. Filmovi uopšte ne čine nikakve napore za obrazloženje njihovog sadržaja. Najbolji primjer za to je The Lamb in Despair gdje uopšte nema pokušaja razdvajanja realnosti od psihopatskog uma. Međutim, općenito, većina filmova koji spadaju u ovaj žanr jednostavno imaju svoj specifičan sadžaj, bez bilo kakvog oblika komentara ili koncesije, ostavljajući i prepuštajući gledaocu da ga osudi ili da uživa u njemu, i kao takav izaziva u nama morbidnu znatiželju za filmove kategorije III. Za razliku od Zapadnih filmova jedino oni mogu dostaviti i ispuniti ali i daleko preći izvan granica naših najmračnijih očekivanja. Iako ovakvi materijali jednoj grupi ljudi mogu biti nešto najgore u filmskoj produkciji, drugima to isto može biti najbolje. Kao što Pikaso reče: Glavni neprijatelj kreativnosti je dobar ukus. Kategorija III će nastaviti da postoji i zabavlja sve dok gledaoci budu imali istančan okus za ono prljavo, bizarno i ekstremno.
Objavi komentar